خاکشناسی
اصلاح خاک با گوگرد و تیوباسیلوس
املاح موجود در خاک تعیین کننده میزان شوری خاک (EC) و نوع املاح موجود در آن نشانگر اسیدیته (PH) خاک می باشد. هر دو این شاخصه ها از زمان جوانه زنی بذر در خاک تا برداشت محصول می توانند اثر مخرب و کاهنده بر عملکرد گیاهان داشته باشند.
به طور کلی هر چه املاح (مضر) خاک بیشتر باشد محیط برای رشد گیاهان نامساعدتر است. همچنین هر چه اسیدیته خاک به سمت قلیایی گرایش داشته باشد نیز، شرایط جذب مواد غذایی از خاک توسط ریشه مشکل تر خواهد شد.
نگاه به آنالیز PH و EC خاک های جنوب کشور، ضرورت مصرف مقدار فراوانی از کودهای آلی (دامی، مرغی، گیاهی و…) به همراه گوگرد و باکتری تیوباسیلوس را روشن و واضح بیان می نماید.
توصیه می شود مقدار ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم گوگرد بنتونیت (با درصد بالای ۸۰% گوگرد) و بازای هر ۵۰ کیلوگرم گوگرد، یک تا دو کیلوگرم سولفو بارور (باکتری تیوباسیلوس) با کود آلی مورد نیاز مزرعه مخلوط و به صورت زیر کشت محصولات صیفی همچون گوجه فرنگی، بادنجان، خیار، فلفل، هندوانه و… مصرف گردد.
۹۷/۰۳/۲۷
اصلاح خاک های شور، قلیا و شور و قلیا
بیشترین مناطق خشک و نیمه خشک کره زمین به لحاظ شرایط خاص اقلیمی بین عرضهای جغرافیایی ۳۸-۲۴ درجه شمالی قرار گرفته اند، با این حال بعلت وجود برخی شرایط خاص، در برخی از این مناطق آب و هوایی متعادل را مشاهده می نماییم. شاهد این مدعی کشور ما ایران، و شهر شیراز است. عرض ۳۰ درجه جغرافیایی که خشک ترین مناطق دنیا بر روی آن قرار دارند از شهر شیراز می گذرد لذا انتظار میرود شهر شیراز دارای آب و هوای خشک و بیابانی باشد و کمترین میزان بارندگی و بالاترین میزان تبخیر را داشته باشد، حال آنکه به لطف وجود رشته کوه های زاگرس و شرایط کوهستانی حاکم بر این مناطق، جریان هوای باختری Easterly که حاوی رطوبت بالایی بوده و از اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه نشات میگیرد پس از عبور از عراق و اردن هنگامیکه به ایران می رسد از رشته کوه های زاگرس صعود کرده، ارتفاع می گیرد و به طبع آن رطوبت نسبی اش بالا رفته و شاهد بارش باران در این مناطق می باشیم. این جریان هوا پس از پایین افتادن از ارتفاعات، رطوبت نسبی اش کاهش پیدا کرده و بدون بارش از مناطق مرکزی ایران می گذرد. (کویر مرکزی) بنا بر این کوههای زاگرس نعمتی برای کشور ماست و خدا را شاکریم چرا که اگر این ارتفاعات وجود نداشتند ایران از عربستان هم خشک تر می بود.
اکثر خاکهای شور و قلیا در نواحی خشک و نیمه خشک کره زمین قرار گرفته اند، زیرا در این نواحی میزان بارندگی سالانه به حدی کم است که قادر به شستشوی املاح از خاک نمی باشد و از طرفی نیز تبخیر بالا، مقداری از املاح زیرین خاک را به سطح آورده و شوری را تشدید می نماید. به همین جهت خاکهای شور و قلیا جزء لاینفک مناطق خشک و نیمه خشک می باشند.
شور و قلیایی خاک خصوصاً در مناطقی که سطح آب زیر زمینی بالاست حادتر است. کشور ما بیشترین خاکهای شور و قلیا را در مقایسه با مساحت کل داراست (۲۵ میلیون هکتار، ۱۵% مساحت کشور) بعد از آن خاکها شور و بطور ناچیز خاکها قلیا می باشند.
خاک های شور خاک هایی هستند که محتوی مقدار زیادی املاح در عصاره اشباع میباشند و مقدار این املاح به حدی زیاد است که در رشد و نمو اکثر محصولات زراعی اثر سوء دارند. اصلاح خاکهای شور با ایجاد زهکش و آبیاری امکانپذیر است. بدین طریق املاح توسط شستشو و آبشویی از طریق زهکشها خارج میگردند و با تکرار متوالی عملیات شستشو از شور شدن مجدد خاک جلوگیری به عمل می آید.
EC<=4 PH<8.5 ESP<15% SAR<13
خاکهای قلیا نمک اضافی ندارند و زیادی سدیم قابل تبادل بر روی کلوئیدهای خاک سبب سمیت و پراکنده شدن ساختمان خاک آنهاست، بعلت قلیایی بالا، ماده آلی در این خاک ها حالت پراکنده دارد و با سدیم تشکیل هیومید سدیم میدهد که عامل سیاهرنگ شدن خاک سطحی است. جهت اصلاح این خاکها ابتدا بایستی سدیم را از روی ذرات خاک با یک کاتیون بی ضرر مثل کلسیم با افزودن مواد اصلاحی، جایگزین کرد و سپس سدیم آزاد شده را توسط شستشو از طریق زهکشها خارج کرد.
EC<4 PH=8.5 – 10 ESP>15% SAR>13
در خاکهای شور و قلیا تا زمانیکه شروع به شستشوی خاک نشده است، خصوصیات عیناً شبیه خاکهای شور است ولی اگر نمکهای اضافی با زهکش و شستشو خارج شوند به خاک قلیا تبدیل خواهند شد. خوشبختانه چون اغلب خاکهای شور و قلیای ایران حاوی ۱۰-۲ درصد گچ می باشند، در اثر شستشو به قلیا تبدیل نمی شوند چرا که حین شستشو کلسیم گچ آزاد شده و جایگزین سدیم روی کلوئیدهای خاک می شود و سدیم همراه آب شستشو بصورت سولفات سدیم از زهکش ها خارج می گردد.
EC>4 PH<=8.5 ESP>15% SAR>13
می توان از گچ (سولفات کلسیم + دو ملکول آب)، کلرور کلسیم، کربنات کلسیم (آهک)، هیدروکسید کلسیم (آهک مرده)، سولفات آمونیم، سولفات آهن، سولفید کلسیم و گوگرد بعنوان مواد اصلاحی بر اساس آزمون خاک و با نظر کارشناس مجرب استفاده کرد.
مطالب ارائه شده در این مقاله بسیار خلاصه و با نگاهی گذرا بیان شده است و جهت اطلاعات بیشتر و هرگونه عملیات اصلاح خاک، حتماً با کارشناس مجرب رشته کشاورزی گرایش خاکشناسی مشورت نمایید.