پروانه مینوز (زیبای زیانبار)
شب پره گوجه فرنگی یا پروانه مینوز با نام علمی توتا ابسولوتا از آفات شناخته شده مزارع گوجه فرنگی در امریکای جنوبی بوده است که از سال ۲۰۰۶ میلادی به اینطرف در کشورهای اروپایی، افریقایی و آسیایی منجمله ایران نیز مشاهده شده و جزء آفات مهم و خطرناک مزارع گوجه فرنگی قرار گرفته است.
لارو این حشره درون بوته گوجه فرنگی از برگها، جوانه ها، ساقه ها و میوه های سبز تغذیه کرده و کانالهای بزرگی در آنها ایجاد می نماید و می تواند تا ۱۰۰% موجب خسارت اقتصادی به مزرعه گردد.
تولید مثل زیاد (هر حشره ماده قریب به ۲۵۰ عدد تخم بر روی سطح فوقانی برگ ها می گذارد)، تعداد نسل فراوان (۱۲ – ۱۰ نسل در سال)، دامنه فعالیت طولانی (کمترین دمای لازم جهت فعالیت ۹ درجه سانتی گراد)، پراکنش راحت (با پرواز و باد کیلومترها پراکنده می شود) و مقاوم شدن برخی از گونه ها به سموم ارگانو فسفاته و پیروتیروئیدها، مبارزه با این حشره را پیچیده و مشکل نموده است.
تلفیق مبارزه شیمیایی، مبارزه بیولوژیک (شکار توده ای، رها سازی و تقویت حشرات پارازیت) و بکارگیری روشهای زراعی در اکثر کشورهای جهان و ایران در کاهش خسارت پروانه مینوز و پایین نگاه داشتن جمعیت آن بسیار موثر بوده است. در این مقاله سعی کرده ایم بطور اجمالی به برخی از راهکارهای علمی و کاربردی در کاهش جمعیت آفت و حداقل نمودن خسارت ناشی از آن به مزرعه اشاره نماییم:
همیشه به یاد داشته باشیم، زمان مبارزه شیمیایی بر علیه آفات موقعی است که جمعیت آفت در آستانه خسارت اقتصادی قرار گرفته باشد لذا استقرار تله های فرومون در مزرعه جهت تعیین زمان ظهور آفت، شناسایی آن و میزان جمعیت فعال الزامی است. (فرومون بوی حشره ماده را در هوا متصاعد کرده و حشرات نر را جذب می نماید) می توان همزمان با افزایش جمعیت آفت، تعداد تله های فرومون را افزایش و اقدام به شکار توده ای حشرات نر کرد با این روش عمل جفت گیری را متوقف می نماییم بطوریکه در اغلب موارد، دیگر نیازی به سمپاشی سموم نخواهد بود. مثال واضح این روش مبارزه، موفقیت کشاورزان گوجه فرنگی کار شهرستان ارسنجان در استان فارس است.
در مبارزه شیمیایی بر علیه شب پره گوجه فرنگی، توجه به این موارد مهم است که، این آفت به بسیاری از سموم مقاوم شده است و از طرفی نیز بخش عمده ای از چرخه زندگی اش را درون خاک یا درون اندام های گیاه سپری می کند بنابراین در معرض سم قرار نگرفته و نمی میرد. در این خصوص بهتر است از حشره کشهای با پایه اسپینوساد و ایندوکساکاراب که در حال حاضر بر آفت موثرند استفاده کرد و سمپاشی را در شب و هنگام تاریکی هوا انجام داد.
رها کردن حشرات شکارچی و پارازیت در مراحل اول کاشت محصول نیز تاثیر به سزایی در کاهش جمعیت شب پره مینوز گوجه فرنگی دارد. این حشرات از طریق تغذیه و پارازیته کردن تخم ها و لاروها جمعیت آفت را کنترل می نمایند.
عامل بسیار مهم که متاسفانه کمتر بدان توجه می شود، از بین بردن علفهای هرز درون و اطراف مزرعه در هنگام داشت، و بقایای گیاهی پس از برداشت است. بنا بر این توصیه اکید داریم که به محض اتمام برداشت با شخم مناسب کلیه بقایا را به خاک برگردانید.
مقاله بالا بسیار خلاصه و اجمالی نگاه به پروانه مینوز گوجه فرنگی داشته است، جهت دریافت اطلاعات بیشتر به کارشناسان مجرب مراجعه فرمایید.